Oorzaken en preventie
Er is geen enkelvoudige oorzaak van dementie aan te wijzen, tenzij in geval van erfelijke vormen (de zogenaamde familiale belasting). Een genmutatie veroorzaakt dan de hersenziekte en een kind zal dan één kans op twee (autosomaal dominant) of één kans op vier (autosomaal recessief overdraagbaar) hebben om zelf ook drager te zijn van de genmutatie.
Oorzaken
-
Leeftijd
Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor dementie. Daar kan men niets tegen doen. De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd (Bron: Cijfers en feiten over dementie, maart 2015).
- Ruim 10% van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie.
- Ruim 20% van de mensen boven de 80 jaar heeft dementie.
- Ruim 40% van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie.
-
Familiale belasting
Familiale belasting kan een rol spelen bij hersenziekten, maar het is belangrijk om te weten dat in slechts een klein aantal gevallen ziektes zoals de ziekte van Alzheimer dominant erfelijk zijn. Dit betekent dat leden van een familie het specifieke genetische materiaal dat de ziekte veroorzaakt, kunnen erven van één van hun ouders. In deze families zien we vaak dat de ziekte op relatief jonge leeftijd begint. Wanneer er in een familie sprake is van erfelijke hersenziekten, kunnen de bekende genmutaties worden opgespoord met een eenvoudige bloedafname.
-
Andere ziekten
Andere ziekten kunnen het hele lichaam beïnvloeden, waaronder de hersenen. Denk bijvoorbeeld aan diabetes, ook wel bekend als suikerziekte, en de ziekte van Parkinson. Mensen met de ziekte van Parkinson lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van dementie. Dit betekent echter niet dat iedereen met Parkinson ook dementie zal krijgen. Daarnaast verdienen hart- en vaatziekten, zoals hoge bloeddruk, beroertes en coronair hartlijden, bijzondere aandacht. Deze aandoeningen hangen vaak nauw samen met voedingsgewoonten.
Preventie
-
Voeding
Gezonde voeding kan een belangrijke rol spelen in het beschermen van je hersenen. Kies voor een gevarieerd dieet met veel groenten, fruit, volkorenproducten, vis en noten. Beperk verzadigde vetten en suiker. Wat goed is voor je hart, is vaak ook goed voor je hersenen.
-
Sport
Regelmatige lichaamsbeweging bevordert de doorbloeding van je hersenen en kan het risico op dementie verlagen. Probeer minstens 30 minuten per dag actief te zijn, of het nu wandelen, fietsen of zwemmen is.
-
Training van de hersenen
Blijf mentaal actief door nieuwe dingen te leren, puzzels te maken of een hobby op te pakken. Sociale interactie en geestelijke uitdagingen houden je hersenen fit en veerkrachtig.
Soorten van dementie
-
Ziekte van AlzheimerDe ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Deze aandoening begint meestal met geheugenverlies en problemen met dagelijkse handelingen. Naarmate de ziekte vordert, krijgen mensen steeds meer moeite met spreken, denken en het uitvoeren van eenvoudige taken. De oorzaak is een ophoping van eiwitten in de hersenen die hersencellen beschadigen.
-
Vasculaire DementieVasculaire dementie ontstaat door problemen in de doorbloeding van de hersenen, vaak als gevolg van een beroerte of een reeks kleine infarcten. Symptomen kunnen plotseling optreden en variëren afhankelijk van het getroffen hersengebied. Typische kenmerken zijn traagheid in denken, moeite met plannen en concentratieproblemen.
-
Lewy body dementieLewy body dementie wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van abnormale eiwitafzettingen, genaamd Lewy bodies, in de hersencellen. Mensen met deze vorm van dementie ervaren vaak schommelingen in alertheid en aandacht, visuele hallucinaties en motorische problemen die lijken op die bij de ziekte van Parkinson.
-
Frontotemporale dementieFrontotemporale dementie treft vooral de voorste en zijwaartse delen van de hersenen. Dit leidt vaak tot veranderingen in persoonlijkheid en gedrag, en problemen met taalvaardigheid. Mensen met FTD kunnen impulsief en ongeremd gedrag vertonen en hebben moeite met het begrijpen en produceren van spraak.
-
Overige vormen van dementieNaast de meest voorkomende vormen zoals de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy body dementie en frontotemporale dementie, zijn er nog diverse andere, minder vaak voorkomende vormen van dementie. Deze zeldzamere vormen hebben elk hun eigen kenmerken en uitdagingen.