Jongdementie
Bij dementie denken mensen vaak aan ouderen, maar dementie kan ook op jongere leeftijd voorkomen. In Vlaanderen treft jongdementie een groeiende groep mensen onder de 65 jaar. Omdat deze vorm van dementie zich op jonge leeftijd voordoet, is het vaak duidelijk dat er iets mis is, maar wordt de oorzaak in eerste instantie niet herkend als dementie. In veel gevallen worden de symptomen eerst toegeschreven aan depressie, overspannenheid of relatieproblemen. Een juiste diagnose kan echter rust en duidelijkheid brengen voor de persoon met dementie en hun omgeving.
Jongdementie, ook bekend als dementie op jonge leeftijd, begint meestal tussen de 40 en 65 jaar. Hoewel veel mensen bij dementie aan geheugenproblemen denken, zijn de eerste symptomen van jongdementie vaak anders. Gedrags- en karakterveranderingen zijn vaak de eerste tekenen, terwijl vergeetachtigheid juist minder vaak voorkomt bij deze groep.
Mensen met jongdementie krijgen steeds meer moeite met plannen en het bewaren van overzicht. Dit kan leiden tot problemen op het werk of in het huishouden, wat op zijn beurt irritatie en onbegrip kan veroorzaken bij partners, kinderen, familieleden, vrienden en collega’s. Omdat jongdementie niet verwacht wordt bij jongere mensen, worden deze veranderingen vaak niet meteen herkend. De diagnose dementie kan daarom veel rust en duidelijkheid brengen voor zowel de persoon met dementie als hun omgeving.
-
Jongdementie en werk
Wanneer iemand met jongdementie nog werkt, is het belangrijk om de diagnose snel te delen met de werkgever en collega’s. Vaak merken collega’s al dat er iets misgaat, en een open gesprek kan veel verklaren en begrip kweken.
Het is verstandig om samen met de werkgever te bespreken welke aanpassingen mogelijk zijn, zoals aangepast werk of vervroegd pensioen. Het is echter niet raadzaam om zelf voor te stellen om minder te gaan werken of om ontslag te nemen zonder overleg.
-
Jongdementie en gezin
Jongdementie treft niet alleen de persoon met de diagnose, maar heeft ook een grote impact op het hele gezin. Wanneer de ziekte zich op jonge leeftijd ontwikkelt, kunnen er vaak nog (kleine) kinderen thuis wonen. Het is belangrijk om hen op een begrijpelijke manier uit te leggen wat er aan de hand is en wat de gevolgen zijn.
Alzheimer Liga Vlaanderen biedt specifieke ondersteuning voor gezinnen die met jongdementie te maken hebben:
- Familiegroepen: Over heel Vlaanderen organiseren we familiegroepen voor personen met jongdementie en hun familie, waar ervaringen gedeeld kunnen worden.
- Jongerenwerking: Vier keer per jaar komen jongeren met een ouder met dementie samen, waaronder tijdens een speciaal kamp in augustus.
-
Symptomen
Jongdementie vertoont een breed scala aan symptomen, die vaak verschillen van de typische symptomen van dementie bij oudere mensen. Het kan moeilijk zijn om de vroege tekenen te herkennen, omdat ze vaak worden verward met andere aandoeningen zoals depressie of burn-out. Hier zijn enkele van de meest voorkomende symptomen van jongdementie:
- Gedragsveranderingen: Eén van de eerste symptomen van jongdementie zijn merkbare veranderingen in gedrag en persoonlijkheid. Mensen kunnen impulsiever, agressiever of juist apathischer worden.
- Problemen met plannen en organiseren: Mensen met jongdementie kunnen moeite hebben met het organiseren van hun dagelijkse taken, zowel thuis als op het werk. Dit kan leiden tot fouten, gemiste deadlines of problemen in het huishouden.
- Taalproblemen: Moeite met het vinden van de juiste woorden, moeite om een gesprek te volgen of begrijpen, en herhaling van dezelfde zinnen kunnen tekenen zijn van jongdementie.
- Geheugenverlies: Hoewel minder frequent dan bij oudere mensen met dementie, kan ook geheugenverlies optreden, met name bij het onthouden van recente gebeurtenissen.
- Oriëntatieproblemen: Verwarring over tijd, plaats of volgorde van gebeurtenissen kan voorkomen, waardoor iemand kan verdwalen in een bekende omgeving.
- Verlies van inzicht en oordeel: Beslissingen kunnen impulsiever worden genomen zonder de gevolgen goed te overzien, wat kan leiden tot financiële problemen of onveilige situaties.
-
Fasen
Algemeen gesproken herkent men drie belangrijke fasen, elk met unieke kenmerken:
Vroege Fase
In de vroege fase zijn de symptomen subtiel en worden vaak verward met stress of depressie. Gedragsveranderingen en moeite met werk of dagelijkse taken zijn de eerste tekenen.
Middenfase
De middenfase wordt gekenmerkt door ernstigere symptomen. Hulp bij dagelijkse activiteiten wordt noodzakelijk, en taal- en geheugenproblemen worden duidelijker.
Late Fase
In de late fase is de persoon volledig afhankelijk van zorg. Mobiliteit en communicatie nemen af, en intensieve zorg is vereist.
-
Diagnose
Op basis van de bestaande klachten, zal de arts mogelijk een diagnose stellen.
Het diagnosticeren van jongdementie vereist een grondige evaluatie:
- Medische en Neuropsychologische Tests: Deze onderzoeken helpen om de cognitieve achteruitgang te beoordelen en andere oorzaken uit te sluiten.
- Beeldvorming: MRI- of CT-scans kunnen hersenafwijkingen detecteren die wijzen op dementie.
- Genetische Tests: In sommige gevallen kunnen genetische tests helpen bij het bevestigen van een diagnose, vooral bij erfelijke vormen.
-
Behandeling
Hoewel er geen genezing is voor jongdementie, kunnen verschillende behandelingen en ondersteuningsmogelijkheden de kwaliteit van leven verbeteren:
- Medicatie: Kan helpen bij het beheersen van symptomen zoals angst en gedragsveranderingen.
- Therapie: Cognitieve en fysieke therapieën ondersteunen het behoud van vaardigheden en emotioneel welzijn.
- Ondersteuning voor Mantelzorgers: Groepen en voorlichting bieden belangrijke hulp aan naasten.
- Dagbesteding: Gestructureerde activiteiten bevorderen sociale interactie en cognitieve stimulatie.